Peiling TNS NIPO: inhoud geeft doorslag - aldus de kiezer

Stemhulpen adviseren relatief vaak PVV

De lijsttrekker en diens optreden bij de debatten speelt een rol van betekenis in het uiteindelijke kiesgedrag. Die rol moet echter niet worden overschat. In vergelijking met voorgaande verkiezingen is de lijsttrekker niet doorslaggevender geworden in de uiteindelijke partijkeuze van kiezers. Hetzelfde geldt voor de invloed van stemhulpen: het invullen hiervan zet kiezers weliswaar aan het denken, maar doet ze zelden van partijvoorkeur veranderen. Inhoudelijke zaken, zoals het partijprogramma en de ideologie van een partij, geven uiteindelijk de doorslag. Dat blijkt uit onderzoek van TNS NIPO onder ruim 1.800 kiesgerechtigden.
 
De inhoud voert opnieuw de boventoon
Net zoals tijdens de Tweede Kamerverkiezingen van 2006 en 2010 is - als het de kiezer direct gevraagd wordt  - de inhoud doorslaggevend bij het bepalen van de stemkeuze. Het partijprogramma is het belangrijkste stemmotief (42%), gevolgd door de ideologie van een partij (39%) en het argument dat de partij opkomt voor de groep waartoe de respondent behoort (37%). De anti-stem (niet eens met andere partijen) is opnieuw toegenomen: van 19% in 2006 naar 28% dit jaar.

---

1 | Inhoud voert boventoon over persoon lijsttrekker

---

 

Redenen om op politieke partij te stemmen	6 nov 2006	31 mei 2010	4 sept 2012
	%	%	%
eens met partijprogramma van partij	40	36	42
eens met ideologie van partij	37	36	39
partij komt op voor mijn groep	29	29	37
eens met standpunt over bepaald thema	27	34	35
niet eens met andere politieke partijen	19	24	28
omdat de lijsttrekker mij aanspreekt	28	23	25
lijsttrekker doet het goed in debat(ten)	*	*	15
partij doet het goed in regering / oppositie	23	9	14
omdat de stemhulp (stemwijzer/kieskompas) mij dit adviseerde	9	13	14
omdat partij goed presteerde in de doorberekeningen van het CPB	*	*	10
stem uit gewoonte op partij	10	8	10
omdat dat strategisch slim is	8	8	9
partij doet het goed in politieke peilingen	5	3	3
directe omgeving stemt ook op partij	3	2	3
partij doet het niet goed in peilingen	1	1	2
Anders	1	3	2

 
* = niet als reden voorgelegd

---

 
Een kwart zegt dat de lijsttrekker belangrijk is bij het bepalen van de stem. Een veel kleiner percentage (15%) geeft aan dat een motief om op een partij te gaan stemmen is dat de lijsttrekker het goed doet in de debat(ten) die de respondent heeft gezien. Uitgesplitst naar partij is dit significant hoger voor de PvdA (35%) en significant lager voor de PVV, het CDA, de SP en GroenLinks (respectievelijk 8%, 7%, 11%, 4%). Een kwart (25%) stelt dat een aansprekende lijsttrekker in het algemeen een stemmotief is.
 
Stemmotieven per partij: VVD ‘goede doorrekeningen’, PvdA ‘sterk in de debatten’
Strategisch stemmen lijkt vooral aan de orde voor VVD-stemmers: 17% van de VVD-stemmers geeft aan dat strategisch stemmen een reden is om op de VVD te stemmen, dit is significant hoger dan het totaal. VVD-stemmers wijken verder positief significant van het gemiddelde af bij het motief dat de partij het goed doet in de regering en dat de partij goed presteerde in de doorberekeningen van het CPB.

De PvdA-kiezer wijkt – naast het motief dat de lijsttrekker het goed deed in de debatten - verder positief significant van het gemiddelde af bij het motief dat men uit gewoonte op deze partij stemt.
SP-kiezers wijken nergens bovengemiddeld in af, maar wel noemen ze minder vaak dan gemiddeld de motieven dat de lijsttrekker het goed doet in de debatten en de doorberekening van het CPB.
De PVV-stemmer gebruikt bovengemiddeld het motief ‘eens met standpunt over bepaald thema’, evenals de proteststem (‘niet eens met andere politieke partijen’) en het advies van een stemhulp (bijvoorbeeld Stemwijzer, zie ook hierna).
 
Stemwijzer met afstand meest gebruikt, heeft weinig directe invloed op keuze
Net als bij voorgaande verkiezingen is ook dit jaar de Stemwijzer weer de meest invloedrijke stemhulp (41%), op ruime afstand gevolgd door het Kieskompas (8%) en de Kieswijzer (4%).
Ruim een kwart (28%) van de invullers van de Stemwijzer stelt dat het verstrekte stemadvies volledig met de eigen voorkeur overeen kwam. Het Kieskompas, in 2010 nog minimaal net zo goed in het verstrekken van een ‘passend’ stemadvies, blijft daar nu ver bij achter (19%).
 
Vooral PVV- (45%) en VVD-kiezers (42%) voelen zich door de Stemwijzer in hun eigen voorkeur bevestigd, CDA-kiezers (10%) en D66-kiezers (13%) geven relatief weinig aan dat het stemadvies met de eigen voorkeur strookte.
 
Of het nu op de Stemwijzer of het Kieskompas aankomt, een aanzienlijk deel van de invullers zegt geen enkele waarde te hechten aan het advies (Stemwijzer: 28%, Kieskompas: 23%). Een even groot aandeel (Stemwijzer: 28%, Kieskompas: 22%) meent dat het gegeven advies de eigen voorkeur heeft bevestigd. Slechts 2% (Stemwijzer) en 4% (Kieskompas) zegt dat het stemadvies de eigen politieke voorkeur heeft doen veranderen. De grootste groep invullers neemt een tussenliggende positie in: het stemadvies speelt een rol bij het bepalen van de keuze, stemt tot nadenken, of was aanleiding voor discussie (Stemwijzer: 42%, Kieskompas: 52%). Zo bezien heeft het Kieskompas, hoewel minder gebruikt, zeker niet minder invloed op de uiteindelijke partijkeuze van invullers dan de Stemwijzer.
 

Kwam stemadvies overeen met eigen politieke voorkeur? (Basis: indien gebruik van gemaakt)	Stemwijzer			Kieskompas
	2006	2010	2012	2006	2010	2012
	%	%	%	%	%	%
Volledig	31	34	28	26	35	19
Kwam in de buurt	51	44	49	55	42	62
Helemaal niet	16	19	13	13	18	11
Weet niet / geen mening	2	3	10	6	5	8
Welke waarde hecht u aan het stemadvies?
Heeft me in mijn politieke voorkeur bevestigd	29	29	28	32	28	22
Door stemadvies van politieke voorkeur veranderd	3	2	2	4	1	4
Stemadvies speelt een rol bij het bepalen van mijn keuze	14	22	19	14	18	23
Stemadvies heeft me aan het denken gezet	16	17	18	22	18	27
Stemadvies was aanleiding voor discussie met familie en vrienden	9	5	5	8	6	2
Ik hecht geen enkele waarde aan het stemadvies	28	24	28	19	30	23

 

---

Opvallend: net als in 2010 geeft de Stemwijzer volgens de respondenten het vaakst het stemadvies ‘PVV’, zij het iets frequent dan in 2010. Bij het Kieskompas komen PVV, VVD en GroenLinks (14%), SP (13%), PvdA en D66 (beide 11%) er ongeveer even vaak als advies uit.
 
Van degenen die de PVV als stemadvies kregen zegt slechts 37% er ook echt op te gaan stemmen. Van degenen die de VVD als stemadvies kregen is 78% dat ook echt van plan. Voor PvdA is dat 55% en voor SP 66%.
 
Kiezers lijken minder bereid dan in voorgaande jaren het geval was het advies van Stemwijzer en Kieskompas op te volgen: respectievelijk 20% en 17% zegt dat ‘zeker wel’ te gaan doen. Weinig verrassend, gezien de partijverschillen in voorkeurbevestigend advies: PVV- en VVD-kiezers (34% en 33%) geven het vaakst aan dat men het advies van de stemwijzer opvolgt, D66- en CDA-kiezers (12% en 11%) doen dat nauwelijks.

---

Stemadvies? (Basis: gebruik van gemaakt)	Stemwijzer volgens onderzoek			Kieskompas volgens onderzoek
	2006	2010	2012	2006	2010	2012
	%	%	%	%	%	%
PVV	5	29	20	6	24	14
VVD	6	13	16	4	10	14
SP	22	15	14	20	5	13
PvdA	11	14	12	17	9	11
D66	5	7	6	2	9	11
GroenLinks	6	3	5	3	7	14
CDA	15	4	4	17	6	1
Partij voor de Dieren	4	1	3	1	3	2
ChristenUnie	7	7	2	11	12	2
SGP	4	2	2	6	3	2
50 Plus	-	-	1			4
PiratenPartij	-	-	1			1
DPK	-	-	0			-
Andere partij	1	1	2	-	1	1
Wil ik niet zeggen	3	2	5	0	3	2
Weet ik niet (meer)	2	2	8	9	6	9
Gaat u het stemadvies opvolgen?
Zeker wel	26	24	20	29	27	17
Waarschijnlijk wel	15	26	26	13	18	28
Waarschijnlijk niet	19	15	17	20	17	24
Zeker niet	35	29	26	31	29	19
Weet niet	5	6	11	7	10	12

 
 
Bij verspreiding of publicatie de bron TNS NIPO gebruiken.
 
Voor meer informatie:
Peter Kanne
TNS NIPO
t. 020 5225 924 / 06 22549631
e. peter.kanne@tns-nipo.com
 
Tim de Beer
TNS NIPO
t. 020 5225 399 / 06 39231175
e. tim.de.beer@tns-nipo.com