Verkiezingen gaan voor kiezer vooral om portemonnee en zorg

Gepubliceerd: 23-07-2012

Maar meer dan in voorgaande jaren om ‘Europa’

 

‘Europese samenwerking en zeggenschap’ is, als kiezers straks hun stemkeuze bepalen, best een belangrijk thema. Maar vooralsnog niet doorslaggevend. De thema’s economie, zorg en sociale zekerheid blijven bovenaan het lijstje van belangrijkste thema’s staan. Ook de euroscepsis wordt duidelijk een halt toegeroepen. Een ruime meerderheid (63%) blijft voorstander van een Nederlands EU-lidmaatschap. Het aandeel Nederlanders dat wenst dat de lidstaten meer bevoegdheden terugkrijgen de laatste twee maanden is geslonken van 40% naar 35%. Dit alles blijkt uit kiezersonderzoek van TNS NIPO. 

 

Portemonnee en zorg domineren als vanouds, ‘Europa’ runner-up

Economie, zorg en sociale zekerheid zijn voor respectievelijk 21%, 20% en 17% doorslaggevende thema’s om de stemkeuze op te bepalen. Vorige maand constateerden we al dat het thema Europa – in de campagnes van 2006 en 2010 nauwelijks een rol van betekenis spelend – dit jaar mogelijk wel een grote rol gaat spelen: een op de tien kiezers vond dit thema van doorslaggevend belang. Dit aandeel neemt niet verder toe, nu gaat het om 9%. Voor PVV-kiezers is Europa echter iets belangrijker dan integratie van moslims en allochtonen (21% versus 20%). Voor SP-kiezers speelt het thema daarentegen nauwelijks een rol (5%). Zij hechten bovengemiddeld veel belang aan ‘nationale’ thema’s als zorg en sociale zekerheid.

1 | Economie, zorg, sociale zekerheid domineren keuze kiezers, Europa nummer vier

Thema’s die DOORSLAG geven in stemgedrag

Dec 2004

Nov 2006

Mei 2010

Juni 2012

Juli 2012

 

%

%

%

%

%

Economie

14

19

20

23

21

Gezondheidszorg en welzijn

15

17

17

18

20

Sociale zekerheid

17

23

16

16

17

EU (samenwerking/ zeggenschap)

1

0

1

10

9

Ethische kwesties

9

9

9

4

6

Onderwijs

4

4

4

6

6

Bestrijding criminaliteit/ terrorisme

15

8

11

5

6

Overheidsdienstverlening

5

3

4

4

3

Integratie moslims/ allochtonen

6

5

7

3

4

Milieu en duurzaamheid

2

4

3

3

2

Democratie/ bestuurlijke vernieuwing

1

1

1

2

1

Toestand in de wereld

3

1

1

1

1

Verkeer en vervoer

1

1

1

1

1

 

Draagvlak Nederland in Europese Unie neemt niet verder af

Zagen we het afgelopen half jaar de steun voor het Nederlandse lidmaatschap van de Europese Unie wat afkalven (van rond de twee derde eind 2011 naar 57% in mei dit jaar), nu stijgt het aandeel voorstanders weer iets: naar 64%.

De PVV-achterban is nog steeds het meest tegen (was in juni 73%, nu 72%). Bij de achterban van de SP zien we een lichte positieve wending (in juni: 53% voor, 37% tegen; nu: 61% voor, 33% tegen). Het grootst is de steun onder de achterban van D66 (95%), GroenLinks (82%), CDA (94%), VVD (80%) en PvdA (80%). 

      2 | Draagvlak voor lidmaatschap EU iets toegenomen
____________________________________________________________________

Bent u in zijn algemeen voor- of tegenstander van Nederland in de EU?

Aug 2005

Mei  2009

Mei 2010

Sept 2011

Dec 2011

Mei 2012

Juni   2012

Juli 2012

 

%

%

%

%

%

%

%

%

Sterk voor

30

35

24

16

27

19

18

23

Enigszins voor

39

38

52

41

39

38

40

40

Enigszins tegen

16

10

13

21

17

18

18

18

Sterk tegen

9

5

5

9

8

11

10

9

Weet niet / geen mening

7

13

7

13

9

15

14

10

 

Verhouding voorstanders bevoegdheden lidstaten versus bevoegdheden EU stabiel

Nog een indicatie dat de euroscepsis niet verder is gestegen: sinds mei zien we het aandeel dat vindt dat de EU minder bevoegdheden zou moeten krijgen iets afnemen (van 40% naar 35%).

 

De groep die meent dat de EU juist meer bevoegdheden moet krijgen, is sinds december 2011 gehalveerd (van 28% naar 14%), maar lijkt niet sterk verder af te nemen.

      3 | Nederlanders willen per saldo minder macht naar EU
____________________________________________________________

Welke van onderstaande stellingen komt het dichtst bij uw mening?

Mei

2009

Sept

2011

Dec

2011

Mei

2012

Juni

2012

Juli

2012

 

%

%

%

%

%

%

De EU moet meer bevoegdheden krijgen

19

31

28

12

15

14

De EU moet niet meer, ook niet minder bevoegdheden krijgen

38

27

25

28

29

32

Nationale staten moeten meer bevoegdheden terugkrijgen

27

19

29

40

38

35

Weet niet/ geen mening

16

23

19

20

18

19


Bij de achterban van CDA (31%), PvdA (27%), D66 (38%) en GroenLinks (25%) is de groep die meer bevoegdheden voor de EU wenst (nipt) groter dan de groep die meer bevoegdheden wil weghalen bij de EU. Bij de vorige meting gold dit alleen voor de kiezers van D66 en GroenLinks. Bij de achterban van de PvdA was dat in december 2011 ook al zo: toen waren deze kiezersgroepen per saldo ook al vaker voorstander van méér Europa, in mei waren de tegenstanders van meer Europa in de meerderheid.

De achterban van de PVV (62%, was 67%) en SP (47%, was 49%) wenst per saldo veel vaker dat de EU bevoegdheden teruggeeft. De CDA-achterban is vooral neutraal (47%), maar per saldo eerder voorstander (31%) dan tegenstander (16%) van meer bevoegdheden naar de EU. De achterban van de VVD is per saldo vaker tegenstander (39%) dan voorstander (18%) van meer bevoegdheden naar de EU.

Argumenten van voor- en tegenstanders meer bevoegdheden naar Europa
De ondervraagden is eveneens gevraagd waarom men van mening is dat de EU meer, of dat de lidstaten juist meer bevoegdheden moeten krijgen.

Duidelijke tegenstanders van meer bevoegdheden naar Europa (anders gezegd: voorstanders van meer teruggave van soevereiniteit naar de lidstaten!) hanteren vaak argumenten die met ‘controle over de eigen economie’ van doen hebben. Veel respondenten verwachten dat minder Brusselse bemoeienis ertoe leidt dat er meer mogelijkheden komen om een sterke (nationale) economie te creëren en controle over de banken te herwinnen. Daarnaast vindt menigeen de EU te ‘ondemocratisch’, een plaats voor ‘baantjesjagers’, en ergert men zich aan ‘onnodige bemoeienis’ en aan ‘de invloed van landen met een slechte moraal’:

‘De EU vind ik nu een rommeltje. Landen die de dupe worden van het wanbeleid van andere landen. Afsplitsen maar weer!’ (zou niet stemmen)

'Straks gaan Brusselse ambtenaren bepalen hoe wij onze dijken moeten bouwen. Ik heb sowieso het idee dat corrupte landen als Griekenland, Italië en Spanje veel te veel te zeggen hebben in Brussel’ (zou VVD stemmen)

‘De Europese Unie is een ondemocratisch machtsblok waarop alleen maar baantjesjagers afkomen’ (zou SP stemmen)

‘De EU is te liberaal’ (zou SP stemmen)

‘Er wordt teveel gerommeld met de banksector’ (zou VVD stemmen)

‘Anders duurt de besluitvorming te lang’ (zou VVD stemmen)

‘De EU is een grote geldverslindende bende’ (zou PVV stemmen)

‘De centrale bevoogding werkt vooralsnog niet goed in de verschillende lidstaten. De verschillen/ culturen zijn gewoon te groot’ (zou PvdA stemmen)

Voorstanders van meer bevoegdheden naar de EU hanteren eveneens diverse argumenten, die vaak aan een bepaalde politieke voorkeur gekoppeld kunnen worden. Voor het argument  ‘controle op lidstaten en beleid’ zijn VVD-kiezers relatief vaak gevoelig, het argument ‘sterke economie’ wordt veelvuldig door PvdA-kiezers genoemd, en ‘reactiesnelheid en daadkracht’ wordt door menig CDA-kiezer aangedragen. De ‘wenselijkheid van een machtig Europees blok’ is een argument dat relatief vaak door D66- en GroenLinks-kiezers wordt aangedragen.

‘Op deze wijze kan voorkomen worden dat een land er een bende van maakt en de andere landen hiervoor moeten betalen’ (zou VVD stemmen)

‘Duidelijkheid qua beleid. Zeker voor veiligheid, werkgelegenheid. Niet meer landen toelaten’ (zou VVD stemmen)

‘Teneinde snel te reageren, zonder eindeloos overleg dat veelal leidt tot geen of halve maatregelen’ (zou CDA stemmen)

‘Een lijn, en komt de besluitvorming en betrouwbaarheid ten goede’ (zou CDA stemmen)

‘De EU heeft behoefte aan een krachtig bestuur en mag niet afhankelijk zijn van de politiek in afzonderlijke landen’ (zou CDA stemmen)

‘Het is uiteindelijk goed om tot een sterke Europese economie te komen’ (zou PvdA stemmen)

‘De economieën tussen de EU-landen zijn dermate met elkaar verweven, dat een verdere politieke integratie absolute noodzaak is om financieel orde op zaken te stellen’ (zou PvdA stemmen)

‘Alleen in samenhang kan Europa de mondialisering aan’ (zou D66 stemmen)

‘Omdat Europa als geheel meer invloed kan uitoefenen in de wereld dan de lidstaten afzonderlijk’ (zou GroenLinks stemmen)

Bij verspreiding of publicatie de bron TNS NIPO gebruiken. Voor meer informatie:

Tim de Beer
TNS NIPO
t. 020 522 53 99/ 06 39231175
e. tim.de.beer@tns-nipo.com

Peter Kanne
TNS NIPO
t. 020 522 59 24 / 06 22549631
e. peter.kanne@tns-nipo.com

Onderzoeksverantwoording
Onderzoeksnummer: D0542. Onderzoeksmethode: TNS NIPObase CAWI.
Aantal respondenten: aan het onderzoek werkten 1.552 Nederlanders (18+) mee.

Veldwerkperiode: 8 t/m 10 juli 2012 12.00uur.
De steekproef is getrokken en gewogen op basis van de ideaalcijfers voor geslacht, leeftijd, opleiding, gezinsgrootte, regio, sociale klasse en politiek stemgedrag bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer op 9 juni 2010.