Voor- en tegenstanders integratie EU slaan aan op verkiezingsthema Europa
Als er vandaag verkiezingen voor de Tweede Kamer gehouden zouden worden, zou het thema Europa een veel belangrijker rol spelen in de stemmotieven van kiezers dan in 2006 en 2010 het geval was. Gevraagd naar het belangrijkste thema waarop kiezers hun stem baseren, stijgt Europa met stip naar vier, achter de traditionele top drie economie, zorg en sociale zekerheid. De boodschap is echter niet eenduidig. Zowel sterke vóór- als tegenstanders van Europese integratie en regelgeving slaan aan op dit thema. Dat blijkt uit de jongste peiling van TNS NIPO.
‘Europa’ maakt daverende entree op verkiezingsagenda
Net als in 2006 en 2010 heeft het er veel van weg dat kiezers hun stemkeuze vooral gaan bepalen op basis van de thema’s economie (voor de helft van de VVD-kiezers het belangrijkste thema), zorg (vooral voor de SP-kiezer belangrijk) en sociale zekerheid (voor PvdA- en SP-kiezers belangrijk). Sociaal-culturele onderwerpen zoals bestrijding van criminaliteit en terrorisme en integratie van allochtonen spelen momenteel duidelijk een minder grote rol. Maar het thema Europa stijgt met stip naar vier: voor maar liefst 10% van de kiezers zijn de standpunten van een partij op dit thema van doorslaggevend belang.
1 | Na economie, zorg en sociale zekerheid is Europa belangrijkste thema
Thema’s die DOORSLAG geven in stemgedrag
|
Dec. 2004
|
Juli 2006
|
Nov
2006
|
Sept 2008
|
Sept 2009
|
Mei 2010
|
Juni 2012
|
|
%
|
%
|
%
|
%
|
%
|
%
|
%
|
Economie
|
14
|
24
|
19
|
17
|
20
|
20
|
23
|
Gezondheidszorg en welzijn
|
15
|
15
|
17
|
18
|
18
|
17
|
18
|
Sociale zekerheid
|
17
|
20
|
23
|
15
|
18
|
16
|
16
|
Europese Unie (samenwerking, zeggenschap)
|
1
|
2
|
0
|
1
|
0
|
1
|
10
|
Onderwijs
|
4
|
4
|
4
|
4
|
4
|
4
|
6
|
Bestrijding criminaliteit/ terrorisme
|
15
|
6
|
8
|
12
|
8
|
11
|
5
|
Ethische kwesties
|
9
|
8
|
9
|
13
|
9
|
9
|
4
|
Overheidsdienstverlening
|
5
|
7
|
3
|
3
|
3
|
4
|
4
|
Integratie moslims en allochtonen
|
6
|
3
|
5
|
4
|
6
|
7
|
3
|
Milieu
|
2
|
2
|
4
|
3
|
2
|
3
|
3
|
Democratie/ bestuurlijke vernieuwing
|
1
|
1
|
1
|
1
|
1
|
1
|
2
|
Toestand in de wereld
|
3
|
2
|
1
|
1
|
1
|
1
|
1
|
Verkeer en vervoer
|
1
|
0
|
1
|
1
|
1
|
1
|
1
|
‘Europa’ niet alleen voor eurosceptische burger belangrijk onderwerp
Vooral de PVV-kiezer hecht veel belang aan de standpunten van de eigen partij over Europa: het is voor de PVV-kiezer zelfs het belangrijkste thema (20%). Maar niet alleen eurosceptici slaan op Europa als verkiezingsthema. Zo blijkt dat zowel sterke vóór- als tegenstanders van Nederland in de EU op het thema aanslaan. En Nederlanders die van mening zijn dat de EU meer bevoegdheden moet krijgen, vinden Europa gemiddeld gesproken een belangrijker verkiezingsthema dan Nederlanders die van mening zijn dat de lidstaten meer bevoegdheden moeten terugkrijgen.
Groeiend aandeel Nederlanders wenst meer bevoegdheden lidstaten…
Nederlanders zijn in vergelijking met 2011 in toenemende mate van mening dat de EU bevoegdheden moet teruggeven aan de afzonderlijke lidstaten. Eind 2011 was 29% deze mening toegedaan, in mei gold dat voor 40% en nu voor 38%. Tegelijkertijd is de groep die meent dat de EU juist meer bevoegdheden moet krijgen bijna gehalveerd (van 28% via 12% naar 15%). Alleen bij de achterban van GroenLinks en D66 is de groep die meer bevoegdheden voor de EU wenst groter dan de groep die meer bevoegdheden voor de lidstaten wenst.
De achterban van de PVV (67%) en SP (49%) wenst per saldo veel vaker ‘minder Europa’. Bij de achterban van de VVD en PvdA is de balans omgeslagen: in december 2011 waren deze kiezersgroepen per saldo nog vaker voorstander van méér Europa, nu zijn de tegenstanders van meer Europa in de meerderheid.
2 | Nederlanders willen minder macht naar EU
Welke van onderstaande stellingen komt het dichtst bij uw mening?
|
Mei
2009
|
September
2011
|
December
2011
|
Mei
2012
|
Juni 2012
|
|
%
|
%
|
%
|
%
|
%
|
De Europese Unie moet meer bevoegdheden krijgen
|
19
|
31
|
28
|
12
|
15
|
De EU moet niet meer, ook niet minder bevoegdheden krijgen
|
38
|
27
|
25
|
28
|
29
|
Nationale staten moeten meer bevoegdheden krijgen
|
27
|
19
|
29
|
40
|
38
|
Weet niet/ geen mening
|
16
|
23
|
19
|
20
|
18
|
...maar wel draagvlak voor toezichtsorgaan bankensector en gelijkstellen nationaal begrotingsbeleid
Toch geldt dit adagium (minder bevoegdheden naar de EU) niet voor alle beleidsterreinen. Geconfronteerd met de plannen van Van Rompuy om de eurozone door middel van meer regelgeving en toezicht glad te trekken, staat een ruime meerderheid (81%) achter het plan om een Europees toezichtsorgaan voor de banken op te richten. Ook het plan om het Europese beleid en de regelgeving op het gebied van nationale begrotingen te harmoniseren kan op steun van ruim de helft (60%) rekenen. De plannen om Europese instellingen meer macht te geven en het belastingbeleid te harmoniseren, genieten minder draagvlak.
Draagvlak voor Nederland in EU stabiliseert
De tijden dat ruime meerderheden (van tweederde tot driekwart) overtuigd waren van het goede van het Nederlandse lidmaatschap van de EU, zijn definitief voorbij. Maar dat vertaalt zich nog niet in onverholen scepsis.
Nu is nog 58% voor ‘Nederland in de EU’ en circa een twee keer zo kleine groep (28%) is daar tegen. In vergelijking met december 2011 is het aandeel ‘tegen’ (toen 25%) weinig toegenomen. Vergelijken we dat met augustus 2005 (kort na het referendum over de Europese Grondwet) of zelfs met mei 2010, dan is de eurofilie wel duidelijk geslonken (van 69% voor, naar 76% voor, naar 58% voor). De PVV-achterban is per saldo duidelijk tegen (73%), de SP-achterban is verdeeld (53% voor, 37% tegen). Bij de achterban van D66, GroenLinks, CDA, VVD en PvdA is ruim driekwart nog altijd voorstander.
3 | Draagvlak voor lidmaatschap stabiliseert langzaamaan
Bent u in zijn algemeen voor- of tegenstander van Nederland in de EU?
|
Aug 2005
|
Mei 2009
|
Mei 2010
|
Sept 2011
|
Dec 2011
|
Mei 2012
|
Juni 2012
|
|
%
|
%
|
%
|
%
|
%
|
%
|
%
|
Sterk voor
|
30
|
35
|
24
|
16
|
27
|
19
|
18
|
Enigszins voor
|
39
|
38
|
52
|
41
|
39
|
38
|
40
|
Enigszins tegen
|
16
|
10
|
13
|
21
|
17
|
18
|
18
|
Sterk tegen
|
9
|
5
|
5
|
9
|
8
|
11
|
10
|
Weet niet / geen mening
|
7
|
13
|
7
|
13
|
9
|
15
|
14
|
________________________________________________________________________
Bij verspreiding of publicatie de bron TNS NIPO gebruiken.
Voor meer informatie:
Peter Kanne
t 020 522 5924 / 06 22549631
e Peter.Kanne@tns-nipo.com
Tim de Beer
t 020 522 53 99/ 06 39231175
e Tim.de.Beer@tns-nipo.com
Onderzoeksverantwoording
Onderzoeksnummer: D0534. Onderzoeksmethode: TNS NIPObase CAWI.
Aantal respondenten: aan het onderzoek werkten 1.383 Nederlanders (18+) mee.
Veldwerkperiode: 17 t/m 19 juni 2012
De steekproef is getrokken en herwogen op basis van de ideaalcijfers voor geslacht, leeftijd, opleiding, gezinsgrootte, regio, sociale klasse en politiek stemgedrag bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer op 9 juni 2010.