Meerderheid vóór referendum over TTIP – uitkomst ongewis

Gepubliceerd: 03-06-2016

Kort na het referendum over het Associatieverdrag tussen Oekraïne en de EU zei één van de initiatiefnemers - Thierry Baudet - het al: wellicht is TTIP wel ‘het volgende referendum’. Tegenstanders van dit (nog uit te onderhandelen) verdrag richtten al eerder het Platform TTIP Referendum op. Medio mei waren er meer dan 150.000 handtekeningen verzameld. Voor een nieuw (raadgevend) referendum zijn 300.000 handtekeningen nodig. Zitten Nederlanders, twee maanden na ‘Oekraïne’, te wachten op een nieuw referendum? En zo ja, wat zou men dan stemmen?
 
TTIP is al behoorlijk bekend, zo blijkt (geholpen bekendheid: 44%). Dat niet alleen: men staat overwegend positief ten aanzien van een referendum over TTIP (43%: positief, 23: negatief). De kans is zeer aanwezig dat het tegenkamp dan opnieuw aan het langste eind zou trekken, hoewel er momenteel evenveel voor- als tegenstanders zijn. Dat blijkt uit onderzoek van TNS NIPO.

Een derde weet ‘iets’ van TTIP
Ongeveer een derde van de Nederlanders (33%) geeft aan wel eens iets gehoord, gezien of gelezen te hebben over TTIP - ofwel het Transatlantic Trade & Investment Partnership: een handelsverdrag waar de VS en de EU momenteel over onderhandelen.
 
Hoewel het onderwerp de afgelopen weken vaker dan voorheen in het nieuws is geweest, is het feit dat een op de drie mensen van TTIP gehoord heeft best hoog te noemen. Ter vergelijking: minder dan twee maanden voor het referendum over het Associatieverdrag tussen Oekraïne en de EU wist niet meer dan de helft van de Nederlanders dat dit referendum überhaupt op stapel stond. Na een korte toelichting stijgt het percentage mensen dat met TTIP bekend is zelfs naar 44%.
 
Hoger opgeleiden weten vaker iets over TTIP. Bijna twee derde (64%) van de hoger opgeleiden geeft (geholpen) aan hier wel eens iets van meegekregen te hebben. Onder lager opgeleiden is dat percentage beduidend lager (26%). Mensen die op 6 april vóór het Associatieverdrag tussen Oekraïne en de EU hebben gestemd, hebben vaker van TTIP gehoord. Maar tegenstemmers blijven niet gek veel achter (62% versus 52%).
 
1| Heeft u wel eens iets gezien, gehoord of gelezen over TTIP?
  Spontane bekendheid
TTIP
  Geholpen
Bekendheid
TTIP
Lager opgeleid Middelbaar opgeleid Hoger opgeleid VOOR gestemd bij Oekr-referendum TEGEN gestemd bij Oekr-referendum
Ja 33%   44% 26% 39% 64% 62% 52%





De kennis van de mensen die aangeven te weten waar het referendum over gaat, is vaak accuraat, maar oppervlakkig. Bijna alle ondervraagden noemen: ’Handelsverdrag’ of ‘Handelsovereenkomst’. Daarnaast noemt een meerderheid ‘Amerika’ of de ‘VS’. Maar een verdere toelichting wordt vaak niet gegeven.
 
Nederlander in eerste instantie licht positief - na blootstelling argumenten groeit tegenkamp
Nederland is in sterke mate verdeeld over het verdrag, al is men licht positief. Op dit moment staat 29% van de Nederlanders positief tegenover het welslagen van een dergelijke overeenkomst, een kwart is negatief (25%). De grootste groep geeft aan nog niet te weten of men voor of tegen is (46%). Nadat de respondenten in evenredige mate aan pro- en contra-argumenten voor het verdrag zijn blootgesteld, slaat de stemming echter om: 34% is tegen het verdrag, 33% voor.

Nederlanders die iets over het TTIP gehoord, gezien of gelezen hebben, staan een stuk negatiever tegenover deze overeenkomst dan Nederlanders die nog niets vernomen hebben over het akkoord. Onder mensen die TTIP ‘kennen’, is zonder informatie 49% negatief en na informatie 54%. Ter vergelijking: bij mensen die nog niets van TTIP hebben vernomen, is ook na informatie slechts 19% negatief en 34% positief.

Respondenten die zich vóór TTIP uitspreken noemen - zoals óók in aanloop naar het Oekraïnereferendum het geval was – gebruiken vooral economische en geopolitieke argumenten:
‘Grotere economische macht voor EU. En ook van de westerse wereld ten opzichte van andere machtsblokken’
 
Tegenstanders vrezen vaak nadelige gevolgen voor de voedselveiligheid en het milieu. Sommigen combineren dit met kritiek op de VS:
‘De Amerikanen nemen het niet zo nauw met rechten van burgers, hun veiligheid, etc. Zij testen cosmetica nog op dieren, staan genetische manipulatie toe van gewassen, brengen te snel medicijnen op de markt, zonder deugdelijke (en langdurige) tests’
 
Harde kern eventueel tegenkamp bij referendum zou bestaan uit kiezers GroenLinks en SP
Als we kijken naar het verschil tussen de aanhangers van de verschillende politieke partijen, blijkt dat mensen die op dit moment aangeven GroenLinks te stemmen voornamelijk tegen de TTIP overeenkomst zijn: 23% is positief, 68% negatief. Ook SP-kiezers zijn per saldo tegen (27% voor, 49% tegen). Dat ligt behoorlijk in de lijn der verwachtingen, aangezien het veelal milieu- en consumentenorganisaties zijn die zich tegen TTIP verzetten. Aanhangers van VVD en CDA zijn over het algemeen duidelijk positief.

Opvallend: waar de PVV-kiezer de drijvende electorale kracht achter het wegstemmen van het Associatieverdrag van de EU met Oekraïne was, is men op dit dossier een stuk minder uitgesproken.
 
Wel correleert een tegenstem bij dat referendum met een negatieve houding jegens TTIP: tegenstemmers zijn veel vaker negatief (46%) dan positief (26%). Voorstemmers zijn juist vaker positief (36%) dan negatief (26%).
 
2| Na informatie groeit tegenkamp – vooral GroenLinks- en SP-kiezers negatief
Houding jegens TTIP (verdrag) Vóór info   Na info Kiest nu
VVD (n=90)
Kiest nu
PvdA (n=59)
Kiest nu
PVV (n=171)
Kiest nu
D66 (n=74)
Kiest nu
GL (n=36)
Kiest nu
CDA (n=77)
Kiest nu
SP (n=94)
Positief 29%   33% 59% 37% 28% 41% 23% 49% 27%
Negatief 25%   34% 19% 32% 35% 38% 68% 24% 49%
Weet nog niet 46%   34% 21% 30% 37% 21% 9% 27% 24%







Opnieuw een referendum? Animo lijkt er te zijn (maar niet bij achterban D66!)
Een referendum over een transnationaal verdrag is de meeste Nederlanders goed bevallen, zo blijkt. Een meerderheid zou op dit moment positief tegenover een raadgevend referendum aangaande TTIP staan: 43% ziet dat wel zitten, circa een kwart is tegen (23%). Een derde (34%) heeft hier nog geen mening over. Hoe dan ook: er lijkt wel degelijk animo voor een nieuw (raadgevend) referendum te zijn (zie tabel 3).

Als er gekeken wordt naar het stemgedrag bij het Oekraïnereferendum, dan valt op dat Nederlanders die toen ‘tegen’ hebben gestemd wel trek hebben in een nieuw referendum. Van de tegenstemmers staat 54% positief tegenover een referendum over TTIP, 20% is negatief. De voorstemmers zijn verdeeld, maar niet per definitie tegen (42% ziet een referendum over TTIP zitten, 41% ziet daar niets in).

Saillant detail: aanhangers van ‘referendum-partij’ D66 staan het meest negatief tegenover een mogelijk referendum over TTIP. Maar liefst 48% van de huidige D66 stemmers is tegenstander, hoger dan bij kiezers van andere partijen het geval is. Nederlanders die nu op de PVV zouden stemmen, zijn het sterkst voorstander van een TTIP referendum. Meer dan de helft van de PVV’ers staat positief (52%) en slechts 16% negatief tegenover een dergelijk referendum.

3| Nederlanders vaker positief dan negatief over nieuw referendum, D66-kiezer opvallend negatief
Houding jegens TTIP-referendum Totaal   Kiest nu
VVD

(n=90)
Kiest nu
PvdA

(n=59)
Kiest nu
PVV

(n=171)
Kiest nu
D66

(n=74)
Kiest nu
GL (n=36)
Kiest nu
CDA (n=77)
Kiest nu
SP (n=94)
Positief 43%   48% 37% 52% 37% 53% 44% 48%
Negatief 23%   24% 26% 16% 48% 35% 27% 21%
Weet nog niet 34%   28% 37% 32% 15% 12% 30% 31%









In geval van TTIP-referendum: uitkomst ongewis
Als er een referendum gehouden zou worden over de handelsovereenkomst met de Verenigde Staten, is de kans op een nek-aan-nek race groot (zie tabel 4). Op dit moment geeft 29% van de Nederlanders aan in zo’n geval voor de overeenkomst te stemmen, terwijl 31% voornemens is om tegen te gaan stemmen. Een ongeveer even grote groep geeft aan dat nog niet te weten (33%) en een klein plukje zegt hoe dan ook niet te gaan stemmen (6%). Wel is de groep die ‘zeker tegen’ zou stemmen veel groter dan de groep die ‘zeker voor’ zou stemmen (16% versus 6%).

Eerder kiesgedrag bij referendum correleert met toekomstig kiesgedrag
Van de Nederlanders die ook tijdens het Oekraïne-referendum tegen hebben gestemd, geeft nu ook een meerderheid aan tegen te gaan stemmen. Van de ‘tegenstemmers’ geeft 46% aan tegen TTIP te zullen stemmen, 24% zou voor stemmen en 29% weet het nog niet of gaat niet stemmen.
Bij de voorstemmers bij dat referendum zien we het omgekeerde beeld: daarvan geeft 45% aan voor de overeenkomst te zullen gaan stemmen, 34% zou tegen stemmen en 21% heeft nog geen keuze gemaakt. Niet-stemmers bij het vorige referendum neigen nu naar ‘voor’, maar zijn minder uitgesproken.

4. Zouden elkaar weinig ontlopen: eerder ‘referendumgedrag’ lijkt grote rol te spelen
Wat zou u stemmen bij een eventeel TTIP-referendum? Totaal VOOR gestemd bij
Oekr-referendum
TEGEN gestemd bij
Oekr-referendum
Niet gestemd bij
Oekr-referendum
Voor 29% 45% 24% 30%
Tegen 31% 34% 46% 21%
Weet nog niet/ ga niet stemmen 39% 21% 29% 49%








1)    Samenvatting argumenten. Pro: verwachte boost voor economische groei/toename banen, goedkopere goederen en een groter (keuze)assortiment voor de consument, meer kansen voor het MKB, meer investeringskansen voor bedrijven. Contra: verdwijnen van banen in met name de machine- en vleessector, nadelen voor voedselveiligheid, milieu, privacy en arbeidsomstandigheden, nadelig voor relatief armere landen, te veel macht voor het bedrijfsleven.

------------------------Einde persbericht---------------------------------------------------
 
Voor meer informatie kunt u terecht bij:
 
Tim de Beer                                                          
t. 020 5225 399 / 06 – 39231175                                                               
e. tim.de.beer@tns-nipo.com                                              
twitter @timdebeer79
        


Koen de Groot
t. 020 522 55 26
e. koen.de.groot@tns-nipo.com



Onderzoeksnummer: D0542
 
Het onderzoek is uitgevoerd middels de CAWI-methode (online). De steekproef is getrokken in TNS NIPObase. Aan het onderzoek werkten in totaal 981 Nederlanders van 18 jaar en ouder mee (respons: 63%). Veldwerkperiode: 27 t/m 31 mei 2016.
 
De steekproef is getrokken op basis van de ideaalcijfers voor geslacht, leeftijd, opleiding, Nielsen-regio, gezinsgrootte en politiek stemgedrag bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer op 12 september 2012. De resultaten zijn herwogen op geslacht, leeftijd, opleiding, gezinsgrootte, politiek stemgedrag bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer op 12 september 2012.
 
We benadrukken dat we in deze peiling met steekproefmarges te maken hebben.
 
Bij publicatie of verspreiding graag de bron: TNS NIPO vermelden.