Verkiezingen Provinciale Staten (nog) geen ‘referendum’
Aan het einde van het kalenderjaar 2014 wordt duidelijk dat, in navolging van de PvdA, de VVD electoraal gezien ook in zwaar weer zit. De liberalen zouden, als er nu verkiezingen zouden zijn, gehalveerd worden, terwijl de sociaaldemocraten nog maar een derde van het huidige aantal zetels zouden behalen.
Toch lijkt het electoraat er (vooralsnog) niet op uit om de verkiezingen voor de Provinciale Staten in maart 2015 aan te grijpen om het kabinet naar huis te sturen. D66- en CDA-stemmers zijn relatief vastberaden om te gaan stemmen. En zijn daarnaast goed op de hoogte van het feit dat deze verkiezingen eraan komen én wat hun belang voor de Eerste Kamer is. Deze kiezers staan niet alleen tamelijk welwillend tegenover een lange levensduur van Rutte II, maar ze lijken er vooral op uit te zijn om deze verkiezingen aan te grijpen om het beleid ‘bij te kunnen sturen’. Dat alles blijkt uit onderzoek van TNS NIPO.
In vergelijking met de zetelpeiling van Prinsjesdag 2014 maakt de VVD een vrije val: van 26 naar 20 zetels. Coalitiegenoot PvdA stabiliseert (12 zetels). Winst is er voor D66, dat nu 26 zetels zou halen en daarmee de PVV (28 zetels) op de hielen zit. Verder zijn er geen grote verschuivingen, afgezien van het feit dat 50 Plus inlevert (van 8 naar 5).
1 | Zetelverdeling peiling TNS NIPO week 49, 2014
|
TK 2012 |
19dec ‘12 |
17apr ‘13 |
25juni ‘13 |
13 sept ‘13 |
6dec
‘13 |
13 feb ‘14 |
12 mrt ‘14 |
16 apr ‘14 |
19mei ‘14 |
25aug ‘14 |
16sept ‘14 |
3dec ‘14 |
VVD |
41 |
24 |
28 |
28 |
24 |
24 |
24 |
21 |
25 |
22 |
28 |
26 |
20 |
PvdA |
38 |
34 |
22 |
23 |
13 |
18 |
15 |
14 |
12 |
12 |
14 |
11 |
12 |
PVV |
15 |
21 |
23 |
22 |
33 |
27 |
30 |
28 |
23 |
19 |
18 |
27 |
28 |
SP |
15 |
17 |
19 |
23 |
21 |
21 |
19 |
22 |
21 |
20 |
20 |
20 |
19 |
CDA |
13 |
15 |
13 |
12 |
16 |
14 |
16 |
19 |
15 |
18 |
17 |
17 |
18 |
D66 |
12 |
15 |
13 |
14 |
17 |
20 |
24 |
20 |
28 |
29 |
29 |
21 |
26 |
ChristenUnie |
5 |
6 |
7 |
8 |
6 |
8 |
6 |
8 |
7 |
9 |
7 |
7 |
8 |
GroenLinks |
4 |
4 |
4 |
3 |
3 |
5 |
4 |
6 |
5 |
7 |
5 |
7 |
6 |
SGP |
3 |
4 |
4 |
4 |
3 |
3 |
3 |
4 |
5 |
3 |
3 |
3 |
4 |
50 Plus |
2 |
7 |
14 |
11 |
9 |
6 |
6 |
3 |
6 |
6 |
4 |
8 |
5 |
PvdD |
2 |
3 |
3 |
2 |
4 |
4 |
3 |
5 |
2 |
4 |
4 |
3 |
3 |
Piratenpartij |
0 |
0 |
0 |
0 |
1 |
0 |
0 |
0 |
1 |
1 |
1 |
0 |
1 |
VVD-kiezers uit 2012 wijken vooral uit naar de PVV (13%), D66 (12%) en CDA (10%), terwijl PvdA-kiezers naar de SP (16%) en D66 (14%) uitzwerven, maar het bovenal op dit moment ‘niet weten’ (maar liefst 20%).
Enkele illustratieve citaten van ‘switchers’ voor de electorale problemen van VVD en PvdA:
-
‘Ik zie weinig meer van de VVD gedachte, ik vind het zeer zwak meelopend beleid. D66 stelt zich heel duidelijk op, en laat zien waar ze het mee eens zijn en waar absoluut niet’ (stemde VVD, zou nu D66 stemmen)
-
‘Ik heb het vertrouwen in deze partij na 50 jaar echt verloren, partij vergeet door wie deze is groot gemaakt’ (stemde PvdA, zou nu SP stemmen)
Vertrouwen in regering weer terug naar niveau najaar 2013
De opleving van het vertrouwen in Rutte II gedurende de zomerperiode lijkt verleden tijd. Lag het vertrouwen in Rutte II in augustus 2014 (24%) nog twee keer zo hoog als ten tijde van het historische dieptepunt, Prinsjesdag 2013 (12%), nu is dat weer duidelijk aan het zakken. Momenteel geeft 17% aan vertrouwen te hebben in het kabinet. Vooral het aandeel kiezers dat heel weinig vertrouwen in de regering heeft is de afgelopen maanden (opnieuw) sterk toegenomen (van 19% eind augustus naar 30% nu).
2 | Vertrouwen in Rutte II neemt weer af
Hoeveel vertrouwen heeft u in ...? |
25 okt 2010 Rutte I |
6 feb 2012 Rutte I |
6 nov 2012
RutteII |
19 dec 2012
RutteII |
17 apr 2013 RutteII |
13 sept 2013
RutteII |
6dec 2013
Rutte II |
11 mrt 2014
RutteII |
19 mei 2014 RutteII |
25 aug 2014 RutteII |
16 sept 2014 Rutte II |
3 dec 2014
Rutte II |
|
% |
% |
% |
% |
% |
% |
% |
% |
% |
% |
% |
% |
Heel veel vertrouwen |
2 |
0 |
3 |
1 |
0 |
1 |
1 |
1 |
0 |
1 |
1 |
1 |
Veel vertrouwen |
29 |
20 |
28 |
24 |
21 |
11 |
14 |
13 |
15 |
23 |
20 |
16 |
Weinig vertrouwen |
45 |
49 |
42 |
47 |
47 |
47 |
47 |
45 |
48 |
48 |
45 |
44 |
Heel weinig vertrouwen |
18 |
24 |
16 |
21 |
22 |
36 |
29 |
35 |
26 |
19 |
25 |
30 |
Weet niet |
7 |
7 |
11 |
8 |
10 |
6 |
9 |
7 |
10 |
10 |
9 |
9 |
Van de VVD-stemmers in 2012 heeft een derde (33%) nog vertrouwen, terwijl dat voor slechts 17% van de PvdA-stemmers geldt. Het vertrouwen van laatstgenoemde groep is nog lager dan het vertrouwen van D66- en CDA-stemmers (respectievelijk 25% en 23%).
Verder is het aandeel kiezers dat verwacht dat de regering de hele rit zal uitzitten duidelijk afgenomen (van 51% in september naar 42% nu). Omgekeerd evenredig is het aandeel kiezers dat denkt dat de regering in 2015 zal struikelen, toegenomen (van 23% naar 36% nu).
Ruim een derde (36%) hoopt dat de regering de vier jaar vol zal maken, terwijl in totaal 43% hoopt dat de regering dit jaar nog of uiterlijk in 2015 zal vallen. Saillant: er zijn bijna evenveel PvdA-stemmers die hopen dat de regering het einde van 2015 niet zal halen (39%) als PvdA-stemmers die hopen dat de regering de rit zal uitzitten (43%).
D66-stemmers hebben niet alleen meer vertrouwen in Rutte II dan PvdA-stemmers, ze hopen ook aanmerkelijk vaker dat deze regering de vier jaar vol zal maken: 58% hoopt dat. Respectievelijk 63% van de VVD-stemmers en 42% van de CDA-stemmers hoopt dat.
Bijna helft op de hoogte komst verkiezingen Provinciale Staten
Bijna de helft van de kiezers weet dat de eerstvolgende verkiezingen in Nederland die voor de Provinciale Staten zijn: 44% weet dat ‘spontaan’, 49% ‘geholpen’. Ruim een derde (38%) kan al de juiste maand (maart) noemen, maar de juiste datum – 18 maart – is slechts bij 9% bekend. CDA- en D66-stemmers uit 2012 lijken het beste op de hoogte te zijn van het feit dat deze verkiezingen op het programma staan.
Over de opkomst valt (uiteraard) nog weinig te zeggen, hoewel momenteel 42% aangeeft ‘zeker wel’ te gaan stemmen. Momenteel lijken vooral mensen die bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer in 2012 CDA of D66 stemden, relatief zeker van hun zaak (respectievelijk 70% en 68% zegt ‘zeker’ te gaan stemmen). D66, PVV, CDA, VVD en SP ontlopen elkaar weinig, als we naar het huidige voorgenomen stemgedrag kijken.
Coalitie moet het bij strijd om Eerste Kamer niet hebben van PvdA-stemmers…
Zes op de tien mensen (61%) zijn op de hoogte van het feit dat de verkiezingen voor de Provinciale Staten indirect ook de samenstelling van de Eerste Kamer bepalen. Opnieuw: vooral D66- en CDA-stemmers uit 2012 zijn goed op de hoogte (90% en 87%).
Ruim een kwart (27%) van de Nederlanders vindt het belangrijk dat de regeringspartijen geen meerderheid in de Eerste Kamer halen, een kwart (24%) vindt dat juist wel belangrijk. Nog eens 19% vindt het niet belangrijk, terwijl 31% geen mening heeft.
Vooral PVV-stemmers vinden het belangrijk dat de regeringspartijen géén meerderheid halen (49%). Dat geldt voor ‘slechts’ 14% van de VVD-stemmers uit 2012. Opnieuw zijn PvdA-stemmers uit 2012 een stuk negatiever: terwijl 27% van hen het belangrijk vindt dat de regeringspartijen wel een meerderheid halen, vindt 26% het belangrijk dat dit niet gebeurt. Kortom: de regeringscoalitie lijkt het, wat de samenstelling van de Eerste Kamer betreft, nauwelijks van deze kiezersgroep te moeten hebben. D66-stemmers (en in mindere mate CDA-stemmers) staan er nauwelijks anders in dan PvdA-stemmers.
…maar verkiezingen Provinciale Staten (nog) geen referendum voor Rutte II
Toch heeft het er voorlopig nog niet de schijn van dat de verkiezingen voor de Provinciale Staten zullen uitdraaien op een referendum voor of tegen Rutte II.
De inzet voor de komende verkiezingen voor de Provinciale Staten is vergelijkbaar met die in 2011, toen de regering van VVD, CDA en gedoogpartner PVV net geen meerderheid in de Eerste Kamer haalde. Net als in februari 2011 – toen pal voor de Provinciale Statenverkiezingen – is gevraagd wat de gevolgen zouden zijn als de regering niet zou kunnen bogen op een meerderheid in de Eerste Kamer. Opnieuw is een meerderheid (57%) van mening dat de regering in principe door zou kunnen regeren. Slechts een kleine groep (17%) ziet dit als een – al dan niet te groot – probleem voor het landsbestuur.
3 | Nederlanders zien (vooralsnog) geen moeilijkheden als regering geen meerderheid in Eerste Kamer haalt
Welke consequenties zal het volgens u hebben als de regering niet kan bogen op een meerderheid in de Eerste Kamer? |
Februari 2011 |
December 2014 |
|
% |
% |
Dit maakt geen verschil, de regering kan even goed haar beleid uitvoeren |
5 |
6 |
Dit maakt regeren iets lastiger, de regering zal iets beter haar best moeten doen oppositiepartijen te overtuigen |
50 |
51 |
Dit is een probleem voor het landsbestuur, de regering kan haar beleid niet goed uitvoeren |
21 |
10 |
Dit is een te groot probleem voor het landsbestuur: er moeten nieuwe Tweede Kamerverkiezingen worden uitgeschreven |
10 |
7 |
Weet niet |
14 |
26 |
Zoals we eerder zagen: D66- en CDA-stemmers zijn het beste op de hoogte van (de inzet van) de verkiezingen en daarnaast het meest gemotiveerd om te gaan stemmen. Daarnaast zijn ze – net als bijna driekwart van de PvdA- en VVD-stemmers uit 2012, overigens – in overgrote meerderheid van mening dat het geen fatale consequenties zal hebben als de regering straks (opnieuw) niet kan rekenen op een meerderheid in de Eerste Kamer. Sterker: maar liefst 68% van de CDA-stemmers en 63% van de D66-stemmers is van mening dat dit ‘
regeren iets lastiger maakt, de regering zal iets beter haar best moeten doen om oppositiepartijen te overtuigen’. Respectievelijk 10% en 4% van deze kiezers vindt dat er dan nieuwe Tweede Kamerverkiezingen zouden moeten worden uitgeschreven. Kortom: D66- en CDA-stemmers lijken er eerder op uit om meer invloed te krijgen dan om de huidige regering ten val te brengen.
Lees het volledige bericht>>
TNS NIPO heeft in hetzelfde onderzoek ook vragen gesteld over de financiële situatie van Nederlanders en hun houding ten opzichte van het concept ‘basisinkomen’ – ‘spontaan’ en na blootstelling aan een gedoseerd pakket voor- en tegenargumenten. De bevindingen naar aanleiding van deze vragen zullen we vrijdag a.s. (5 december) naar buiten brengen.
Onderzoeksverantwoording
-
Onderzoeksnummer: D0542.
-
Onderzoeksmethode: TNS NIPObase CAWI.
-
Aantal respondenten: aan het onderzoek werkten 1.022 Nederlanders (18+) mee.
-
Veldwerkperiode: 28 november t/m 1 december 2014.
De steekproef is getrokken op basis van de ideaalcijfers voor geslacht, leeftijd, opleiding, gezinsgrootte, regio, sociale klasse en politiek stemgedrag bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer op 12 september 2012. De resultaten zijn hier ook op herwogen.
We benadrukken dat we in deze zetelpeiling met steekproefmarges te maken hebben. Voor de grootste partij (PVV, met 18,4%) komt dit overeen met zo’n twee of drie zetels hoger of lager. Het verschil met de nummer twee in deze peiling (D66, met 17,2%) is dus dermate klein dat onmogelijk te zeggen is welke van beide partijen momenteel beter scoort.
Bij verspreiding of publicatie de bron TNS NIPO gebruiken.
Voor meer informatie:
Tim de Beer
Research Consultant
m 06 392 31 175
e
tim.de.beer@tns-nipo.com
twitter @timdebeer79